Futbol
Son Güncelleme: 21.02.2025
Futbol
Son Güncelleme: 21.02.2025
Modern futbolun temelleri 19. yüzyılda İngiltere'de atıldı. Cambridge Üniversitesi'nde 1848'de ilk standart kurallar oluşturuldu. 1863'te İngiltere Futbol Federasyonu'nun (FA) kurulmasıyla futbol, rugby'den tamamen ayrıldı. 1904'te FIFA'nın kurulması ve 1930'da ilk Dünya Kupası'nın düzenlenmesiyle futbol, global bir fenomen haline geldi. Modern futbolun kökenleri, Orta Çağ'da İngiltere'deki kasaba halkının topu iki nokta arasında taşıma mücadelesine kadar uzanır. Ancak organize futbolun temelleri 19. yüzyılda atıldı: 1848'de Cambridge Üniversitesi'nde oluşturulan kurallar, rugby ve futbolun ayrışmasını sağladı. 1863'te İngiltere Futbol Federasyonu (FA) kuruldu ve ilk resmi kurallar kitapçığı yayınlandı. 1904'te FIFA'nın Paris'te kurulmasıyla uluslararası futbol doğdu. İlk Dünya Kupası 1930'da Uruguay'da düzenlendi ve ev sahibi ülke şampiyon oldu. 1950'lerde televizyon yayınlarının başlaması, futbolu küresel bir fenomen haline getirdi. 1992'de Premier League'in kuruluşu, futbol endüstrisini ticarileştirdi. 21. yüzyılda VAR teknolojisi (2018), kadın futbolunun yükselişi (2023'te 1.5 milyar izleyici) ve 5 oyuncu değişikliği gibi kurallar oyunu dönüştürdü. 2022 Dünya Kupası'nda Arjantin, 36 yıl sonra üçüncü yıldızını taktı. Günümüzde FIFA'ya üye 211 ülke bulunuyor ve futbol, 4 milyardan fazla taraftarla dünyanın en popüler sporu konumunda.
Cambridge Kuralları
FA'nın Kuruluşu
İlk Dünya Kupası
Futbol, 45'er dakikalık iki devreden oluşan ve en az 7 metre yüksekliğindeki kalelere gol atmayı hedefleyen bir takım oyunudur. 2023 itibarıyla oyuncu değişikliği hakkı resmi maçlarda 5'e çıkarıldı. Ofsayt kuralı, 2022'de vücudun gol tarafındaki kısmı şeklinde güncellendi. Sarı kart uygulaması 1970 Dünya Kupası'nda, kırmızı kart ise 1992'de standart hale geldi. Penaltı atışlarında kalecinin ayak pozisyonu 2023'te netleştirildi. Topun çevresi 68-70 cm arası, ağırlığı 410-450 gram olmalıdır. VAR teknolojisi, 2018'den beri büyük turnuvalarda gol, penaltı ve kırmızı kart kararlarını denetliyor. 2022 Dünya Kupası'nda yarı otomatik ofsayt teknolojisi devreye alındı. Oyun alanları artık çim-kumaş hibrit sistemlerle (Desso GrassMaster) donatılıyor. Son verilere göre bir maçta ortalama 11 km koşan oyuncular, 7-9 km/s hıza ulaşabiliyor. Hakemler maç başına 200'den fazla karar veriyor ve bunların %95'i doğruluk oranına sahip.
2023 verilerine göre UEFA Şampiyonlar Ligi finali (Manchester City vs. Inter) 450 milyon izleyiciye ulaştı. 2026 Dünya Kupası, Kanada-Meksika-ABD ortaklığında 48 takımla oynanacak. Copa América 2024'te konfederasyonlar play-off'u ekleniyor. Kadınlar futbolunda 2023 Dünya Kupası'na 32 takım katıldı ve İspanya şampiyon oldu. Süper Lig, 2023'te 1.2 milyar TL bütçeyle en yüksek transfer harcamasını yaptı. Afrika Futbol Konfederasyonu (CAF), 2023 Kulüpler Şampiyonlar Ligi'nde 28 milyon $ ödül dağıttı. Asya'da Suudi Pro Ligi, 2023'te Cristiano Ronaldo ve Neymar transferleriyle dikkat çekti. Brezilya Série A, 38.8 milyon ortalama seyirciyle Amerika kıtasının en çok izlenen ligi oldu. UEFA Avrupa Konferans Ligi, 2021'de başlayarak üç kademeli Avrupa turnuvaları sistemini tamamladı.
Her 4 yılda bir düzenlenen, ulusal takımlar düzeyindeki en büyük organizasyon
Avrupa'nın en prestijli kulüpler turnuvası
Avrupa'nın ikinci en önemli kulüpler turnuvası
Modern futbolun öncü taktikleri arasında Pep Guardiola'nın pozisyonel oyun (60-70% top hakimiyeti) ve Jürgen Klopp'un gegenpressing i (top kaybından 6 saniye içinde geri kazanım) öne çıkıyor. 2023'te en popüler dizilişler 4-3-3 (%38) ve 3-4-3 (%22) oldu. Veri analizinde Expected Goals (xG) ve Pressing Intensity metriği takım seçimlerini belirliyor. Son dönemde inverted full-back (Zinchenko örneği) ve false nine (Messi rolü) trendleri yaygınlaştı. Set parçası uzmanlığı: 2022-23 Premier Lig'de gollerin %32'si duran toplardan geldi. Antrenmanlarda GPS teknolojisiyle oyuncuların 7 km/s sprintleri ve 12 km maç koşuları takip ediliyor. Manchester City, 2023'te box midfield (4-2-4-0) dizilişiyle şampiyonluğa ulaştı. Yapay zeka destekli scouting sistemleri (Wyscout, Instat) artık 500'den fazla parametreye göre oyuncu analizi yapıyor.
Lionel Messi, 2022'de Dünya Kupası'nı kazanarak 8. Ballon d'Or'unu aldı (2023). Cristiano Ronaldo, 2023'te 850 resmi golle tüm zamanların gol kralı oldu. Marta (Brezilya), 6 kez FIFA Dünyada Yılın Futbolcusu seçilerek kadın futbolunda rekor kırdı. Yeni nesilde Erling Haaland (2023'te 52 gol), Kylian Mbappé (2022 Dünya Kupası'nda 8 gol) ve Jude Bellingham (20 yaşında Real Madrid kaptanı) öne çıkıyor. Türk futbolunda Hakan Şükür (Ülker reklamıyla markalaşan ilk futbolcu) ve Arda Güler (18 yaşında Real Madrid'e transfer) nesil temsilcileri oldu. Afrika'da George Weah (Liberya Devlet Başkanı) ve Mohamed Salah (Liverpool'da 200+ gol) sosyal etkileriyle öne çıkıyor.
3 Dünya Kupası
1279 gol
"Futbolun Kralı"
1986 Dünya Kupası
"Tanrının Eli"
Napoli'nin Efsanesi
Total Futbol
3 Ballon d'Or
Ajax Efsanesi
Süper Lig, 2023'te 63. sezonunu 19 takımla tamamladı ve Trabzonspor 7. şampiyonluğunu kazandı. Türkiye Millî Takımı, EURO 2024 elemelerinde 5 galibiyetle play-off hakkı elde etti. Fenerbahçe, 2023 yaz transfer döneminde 42 milyon € harcayarak rekor kırdı. Kadınlar Süper Ligi'nde 16 takım mücadele ederken, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi'ne 2 takım gönderildi. Altyapı yatırımları: 2023'te 12 şehirde akıllı saha projesi başlatıldı. Spor-Toto 1. Lig'de Göztepe, 114 puanla tarihin en yüksek ikinci lig puanını elde etti. VAR sistemi, 2019'dan beri kullanılıyor ve 2023'te doğruluk oranı %98.4 olarak ölçüldü. Taraftar katılımında Beşiktaş (2022-23 sezonu ort. 36.754) lider konumda. Sponsorluk gelirleri 2023'te 1.7 milyar TL'ye ulaştı. Genç yeteneklerden Arda Güler (18), Real Madrid'e 20 milyon € + bonuslarla transfer oldu.
Türkiye Futbol Şampiyonası
Süper Lig'in Kuruluşu
Galatasaray'ın UEFA Kupası Zaferi